مركز تحقيقات و پژوهش(متوپ)

پيشينه و مباني نظري طراحي فضاي تجاري

توضيحات: فصل دوم پايان نامه كارشناسي ارشد (پيشينه و مباني نظري پژوهش)

همراه با منبع نويسي درون متني به شيوه APA جهت استفاده فصل دو پايان نامه

توضيحات نظري كامل در مورد متغير

پيشينه داخلي و خارجي در مورد متغير مربوطه و متغيرهاي مشابه

رفرنس نويسي و پاورقي دقيق و مناسب

منبع : انگليسي وفارسي دارد (به شيوه APA)

نوع فايل: WORD و قابل ويرايش با فرمت doc

قسمتي از متن مباني نظري و پيشينه

مراكز تجاري قلب شهرهاي امروزند. اين مجموعه ها كاربريهاي بسيار متنوعي همچون تجاري، اداري، ورزشي، تفريحي و غيره را در بر ميگيرند و هر روز پيچيده تر و وسيع تر مي شوند. مراكز تجاري عموما پذيراي قشر مشخصي از اجتماع هستند و اين ويژگي، تبديل آنها را به پاتوق و محل تجمع و زندگي اجتماعي تقويت مي كند. اگرچه در مراكز خريد كاربريها و فروشگاه هاي متنوعي به چشم مي خورند، همزيستي و تمركز فعاليتهاي تجاري موجب مي شودضوابط مدون يا قواعد عرفي مشخصي بر اين شبه اكوسيستم هاي كوچك حاكم شود. مراكز تجاري بزرگ و پيچيده ي امروزي كه سطح زيربناي آنها گاه از صدهزار متر مربع بيشتر است، سير تحولي طولاني دارند(نادري 1386).

2-2-1- فضاهاي تجاري اوليه

اولين اقدامات عملكردي شناخته شده براي خريد و فروش محصولات، بازارهاي سرباز يا غرفه هاي موقتي بودند الگوي رايج در آنها را چه به لحاظ عملكردي و جه لحاظ كالبدي و رفتاري مي توان با بازارهاي هفتگي امروزي مقايسه كرد(Guedes,1979:111).

2-2-2- فضاهاي تجاري در يونان باستان

به طور كلي در منابه مختلف معماري آگوراي يوناني به عنوان فضاي مسقف و محصور داراي دو عملكرد اصلي معرفي شده است؛ عملكرد «اجتماعي-سياسي» و «محل بازار شهر». حتي در منابعي معادل محل بازار شهر ديده مي شود. ارسطو نسبت به عملكرد تجاري آگورا مي گويد:" ...كه نه مردم در آن حق دادوستد داشته باشند و نه بزرگان و پيشه وران به آن راه يابند مگر آنكه فرمانروايان ايشان را به آنجا فراخوانند."(فلامكي1385، 72)

به تدريج كه يونانيان مراحل متفاوتي از زندگي سياسي-اجتماعي را تجربه مي كنند، آگورا مؤلفه هايي از تحرك اجتماعي و اقتصادي را مي پذيرد و از طرفي فضاهاي ديگر، در نقاطي ديگر و در رابطه با شالوده اقتصادي و بازرگاني آن بوجود مي آيند و برگزاري ارتباط ميان شهروندان را از قالب محدوده فضايي آگورا به تنهايي خارج مي كنند. چنانچه در آتن شكل گيري بازار قيصر در فرم مركزي در شرق آگورا در دوره هلني مي بينيم(فلامكي1385، 72).

در شهرهاي طراحي شده مثل پرينه، محل آگورا تا حد امكان در مركز فيزيكي شهر واقع شده بود و نيز گاهي آگورا حد فاصل ميان دروازه شهر و آكروپليس بود كه در آتن به وضوح ديده مي شود. در شهرهاي بندري مثل ميلتوس نيز موقعيت مرجح ااقتصادي بندر موجب شكل گيري آگورا در كنار آن مي شود(موريس 1384 ، 42).

آگورا توسط ساختمان هاي شهري احاطه شده بود كه اين ساختمان ها در طبقخ همكف، مغازه هايي دائمي را در خود جاي داده بودند كه شكل گيري اين الگو مقادن با قرن 5 قبل ميلاد است. الگوي سازماندهي فضاهاي تجاري در آن زمان بدين طريق بود كه مغازه ها بين انبار يا كارگاه و مسير پياده مقابل خود قرار داشتند. بين مسير محلي براي ايستادن خريد و فروشندگان جهت انجام اعمال تجاري بود(Gueduse,1979:112).

2-2-3- فضاهاي تجاري در روم باستان

فوروم^[1] را روميان نه در تقابل با يونانيان بلكه در هماهنگي با نظام اداري شهرهاي خود و براي جئابگويي به نيازهاي خاص زندگي جمعي شان ساختند و همانند يونانيان، هرگز نتوانستند شكلي يكپارچه و قالبي برابر برايش بسازند(فلامكي1384 ، 74). فعاليت هاي اصلي كه در فوروم صورت مي گرفت عبارتند از بودند از : برگزاري امور اداري شهروندان، انجام امور تجاري و سياسي و گاه بخشي از امور مذهبي. فوروم ها در سرزمين هاي وسيع زير سلطه روميان شكل و كاربردي برابري نداشتند. گاه بيشتر به امور تجاري مي پرداختند تا جايي كه فعاليت هاي ديگر كاملا فرع بر آنها شمرده مي شدند و گاه چندان به تشريفات اداري اختصاص مي يافتند كه موجوديتشان به يك مجموعخ مونومنتال تبديل مي شد(فلامكي1384 ، 74)).

چنانچه به نظر مي رسد فضاهاي تجاري در شهر رم، به عنوان نماد تمدن روم، اكثرا مغازه هاي كوچكي در طبقات همكف اينسولاها بودند اما تمركز اصلي بازار، پيرامون ميادين شهر و بخصوص فوروم تراجان^[2] بوده است(موريس 1384، 72).در دوره امپراطوري، ساختمان هاي شهري و مذهبي جاي مغازه ها را در فوروم گرفتند و اين اقدام، مغازه ها با از دست دادن موقعيت برتر خود در ميدان شهر به جاي ديگر از شهر منتقل شدند كه به صورت گروهي فضاي تقريبا بشكل امروزي بازار را شكل مي دادند(Guedes,1927:112).

بازار تراجان بهترين نمونه به لحاظ يك معماري شايان توجه فضاهاي تجاري در رم بود كه در اوايل قرن دوم بعد از ميلاد در مجموعه فوروم تراجان ساخته شد. اين مركز در كانسپت فرمي هود شبيه بازار هاي امروزيبود. مغازه هاي شخصي كه در ايتاليا با نام تبرنا^[3] مشهور است كانتري براي خريد و فروش در جلو و انبار در پشت و گاها در طبقه ي بالاي مغازه داشت. مغازه ها با اين خصوصيت فضايي تا پايان قرن 17 در سرتاسر اروپا رايج بودند(Guedes,1927:112).

2-2-4- فضاهاي تجاري در قرون وسطا

به طور كلي امكانات تجارت كه علت وجود اصلي شهرهاي قرون وسطي محسوب مي شود به چند صورت در اين شهرها تأمين شده بود و انواع فضاي تجاري هم در شهرهاي طراحي شده و هم در شهرهاي با رشد طبيعي وجود داشت: نخست، فضاي باز مختص بازار كه معمولا در مركز شهر يا در نزديكي آن بود؛ دوم، منطقه تجاري در قسمت عريض تر خيابان اصلي شهر. پاول زوكر از دو نوع فضاي تجاري ديگر در شهرهاي با رشد طبيعي نام مي برد؛ گسترش افقي خيابان اصلي و همچنين ميداني در كنار دروازه شهر.

شكل كلي اين ميدان در شهرهاي از پيش طراحي شده، اساسا فضايي خالي در يك بلوك شبكه شطرنجي است كه از چهارسو توسط خيابان هايي احاطه شده است. در قاره اروپا ساختمان هاي پيرامون فضاي بازار، تقريبا هم ارتفاع بوده و طبقه همكف اين ساختمان ها بوسيله راهروي مسقفي كه بر روي خيابان ها كشيده شده و در تمامي اضلاع ميدان تداوم داشت، يكنواخت و هم شكل بود. خيابان تجاري در شهرهاي از پيش طراحي شده كمتر به چشم مي خورد و در باستيدها اصولا وجود خارجي و نه خيابان هاي تجاري، هيچ يك از اين توصيفات دقيق پيروي نكرده اند. هيچ دو طرفي مشابه نبوده و هر يك خصوصيات فضايي خاص خود را دارا بودند.

در چند نمونه از شهرهاي رومي مبدا ديده شده كه فضاي تجاري در محل فوروم قديم ايجاد شده است. اما معمولا علت موقعيت فضاي تجاري مركزيت آن در روستايي بود كه رشد كرده و به تدريج به شهر تبديل شده بود. در شهرهايي كه به صورت طبيعي در اثر رشد دهكده هاي پيشين و يا مراكز دادوستد و غيره بوجود آمده اند، از آنجايي كه تردد عامل حياتي رشد شهر محسوب مي شود، خيابان اصلي شهر به صورت طبيعي به ميدان بازار تبديل مي شود. خيابان تجاري در تمامي كشورهاي اروپايي متداول بوده و احتمالا بهترين نمونه هاي آن در آلمان، اتريش و سوئيس هستند.مكان منطقي ديگر براي توسعه تجارت بالافاصله پس از ورود به شهر و در كنار دروازه بود. هرچند اين نوع اخير بازار در شهرهاي قرون وسطايي در كمتر موردي به مهم ترين بازار شهر تبديل شد( موريس،1384: 107-109).بازارهاي شرقي سرپوشيده ي اصفهان، قاهره و سمرقند كه مجموعه هاي وسيع و پيچيده با كاربريهاي متنوع تجاري و خدماتي بودند، نزديك ترين نمونه ها به مراكز خدماتي امروزي دوران ماقبل مدرن هستند(نادري، 1386).

[1] . forum

[2] . trajan

[3] . teberma

پيشينه و مباني نظري طراحي فضاي تجاري

توضيحات: فصل دوم پايان نامه كارشناسي ارشد (پيشينه و مباني نظري پژوهش)

همراه با منبع نويسي درون متني به شيوه APA جهت استفاده فصل دو پايان نامه

توضيحات نظري كامل در مورد متغير

پيشينه داخلي و خارجي در مورد متغير مربوطه و متغيرهاي مشابه

رفرنس نويسي و پاورقي دقيق و مناسب

منبع : انگليسي وفارسي دارد (به شيوه APA)

نوع فايل: WORD و قابل ويرايش با فرمت doc

قسمتي از متن مباني نظري و پيشينه

مراكز تجاري قلب شهرهاي امروزند. اين مجموعه ها كاربريهاي بسيار متنوعي همچون تجاري، اداري، ورزشي، تفريحي و غيره را در بر ميگيرند و هر روز پيچيده تر و وسيع تر مي شوند. مراكز تجاري عموما پذيراي قشر مشخصي از اجتماع هستند و اين ويژگي، تبديل آنها را به پاتوق و محل تجمع و زندگي اجتماعي تقويت مي كند. اگرچه در مراكز خريد كاربريها و فروشگاه هاي متنوعي به چشم مي خورند، همزيستي و تمركز فعاليتهاي تجاري موجب مي شودضوابط مدون يا قواعد عرفي مشخصي بر اين شبه اكوسيستم هاي كوچك حاكم شود. مراكز تجاري بزرگ و پيچيده ي امروزي كه سطح زيربناي آنها گاه از صدهزار متر مربع بيشتر است، سير تحولي طولاني دارند(نادري 1386).

2-2-1- فضاهاي تجاري اوليه

اولين اقدامات عملكردي شناخته شده براي خريد و فروش محصولات، بازارهاي سرباز يا غرفه هاي موقتي بودند الگوي رايج در آنها را چه به لحاظ عملكردي و جه لحاظ كالبدي و رفتاري مي توان با بازارهاي هفتگي امروزي مقايسه كرد(Guedes,1979:111).

2-2-2- فضاهاي تجاري در يونان باستان

به طور كلي در منابه مختلف معماري آگوراي يوناني به عنوان فضاي مسقف و محصور داراي دو عملكرد اصلي معرفي شده است؛ عملكرد «اجتماعي-سياسي» و «محل بازار شهر». حتي در منابعي معادل محل بازار شهر ديده مي شود. ارسطو نسبت به عملكرد تجاري آگورا مي گويد:" ...كه نه مردم در آن حق دادوستد داشته باشند و نه بزرگان و پيشه وران به آن راه يابند مگر آنكه فرمانروايان ايشان را به آنجا فراخوانند."(فلامكي1385، 72)

به تدريج كه يونانيان مراحل متفاوتي از زندگي سياسي-اجتماعي را تجربه مي كنند، آگورا مؤلفه هايي از تحرك اجتماعي و اقتصادي را مي پذيرد و از طرفي فضاهاي ديگر، در نقاطي ديگر و در رابطه با شالوده اقتصادي و بازرگاني آن بوجود مي آيند و برگزاري ارتباط ميان شهروندان را از قالب محدوده فضايي آگورا به تنهايي خارج مي كنند. چنانچه در آتن شكل گيري بازار قيصر در فرم مركزي در شرق آگورا در دوره هلني مي بينيم(فلامكي1385، 72).

در شهرهاي طراحي شده مثل پرينه، محل آگورا تا حد امكان در مركز فيزيكي شهر واقع شده بود و نيز گاهي آگورا حد فاصل ميان دروازه شهر و آكروپليس بود كه در آتن به وضوح ديده مي شود. در شهرهاي بندري مثل ميلتوس نيز موقعيت مرجح ااقتصادي بندر موجب شكل گيري آگورا در كنار آن مي شود(موريس 1384 ، 42).

آگورا توسط ساختمان هاي شهري احاطه شده بود كه اين ساختمان ها در طبقخ همكف، مغازه هايي دائمي را در خود جاي داده بودند كه شكل گيري اين الگو مقادن با قرن 5 قبل ميلاد است. الگوي سازماندهي فضاهاي تجاري در آن زمان بدين طريق بود كه مغازه ها بين انبار يا كارگاه و مسير پياده مقابل خود قرار داشتند. بين مسير محلي براي ايستادن خريد و فروشندگان جهت انجام اعمال تجاري بود(Gueduse,1979:112).

2-2-3- فضاهاي تجاري در روم باستان

فوروم^[1] را روميان نه در تقابل با يونانيان بلكه در هماهنگي با نظام اداري شهرهاي خود و براي جئابگويي به نيازهاي خاص زندگي جمعي شان ساختند و همانند يونانيان، هرگز نتوانستند شكلي يكپارچه و قالبي برابر برايش بسازند(فلامكي1384 ، 74). فعاليت هاي اصلي كه در فوروم صورت مي گرفت عبارتند از بودند از : برگزاري امور اداري شهروندان، انجام امور تجاري و سياسي و گاه بخشي از امور مذهبي. فوروم ها در سرزمين هاي وسيع زير سلطه روميان شكل و كاربردي برابري نداشتند. گاه بيشتر به امور تجاري مي پرداختند تا جايي كه فعاليت هاي ديگر كاملا فرع بر آنها شمرده مي شدند و گاه چندان به تشريفات اداري اختصاص مي يافتند كه موجوديتشان به يك مجموعخ مونومنتال تبديل مي شد(فلامكي1384 ، 74)).

چنانچه به نظر مي رسد فضاهاي تجاري در شهر رم، به عنوان نماد تمدن روم، اكثرا مغازه هاي كوچكي در طبقات همكف اينسولاها بودند اما تمركز اصلي بازار، پيرامون ميادين شهر و بخصوص فوروم تراجان^[2] بوده است(موريس 1384، 72).در دوره امپراطوري، ساختمان هاي شهري و مذهبي جاي مغازه ها را در فوروم گرفتند و اين اقدام، مغازه ها با از دست دادن موقعيت برتر خود در ميدان شهر به جاي ديگر از شهر منتقل شدند كه به صورت گروهي فضاي تقريبا بشكل امروزي بازار را شكل مي دادند(Guedes,1927:112).

بازار تراجان بهترين نمونه به لحاظ يك معماري شايان توجه فضاهاي تجاري در رم بود كه در اوايل قرن دوم بعد از ميلاد در مجموعه فوروم تراجان ساخته شد. اين مركز در كانسپت فرمي هود شبيه بازار هاي امروزيبود. مغازه هاي شخصي كه در ايتاليا با نام تبرنا^[3] مشهور است كانتري براي خريد و فروش در جلو و انبار در پشت و گاها در طبقه ي بالاي مغازه داشت. مغازه ها با اين خصوصيت فضايي تا پايان قرن 17 در سرتاسر اروپا رايج بودند(Guedes,1927:112).

2-2-4- فضاهاي تجاري در قرون وسطا

به طور كلي امكانات تجارت كه علت وجود اصلي شهرهاي قرون وسطي محسوب مي شود به چند صورت در اين شهرها تأمين شده بود و انواع فضاي تجاري هم در شهرهاي طراحي شده و هم در شهرهاي با رشد طبيعي وجود داشت: نخست، فضاي باز مختص بازار كه معمولا در مركز شهر يا در نزديكي آن بود؛ دوم، منطقه تجاري در قسمت عريض تر خيابان اصلي شهر. پاول زوكر از دو نوع فضاي تجاري ديگر در شهرهاي با رشد طبيعي نام مي برد؛ گسترش افقي خيابان اصلي و همچنين ميداني در كنار دروازه شهر.

شكل كلي اين ميدان در شهرهاي از پيش طراحي شده، اساسا فضايي خالي در يك بلوك شبكه شطرنجي است كه از چهارسو توسط خيابان هايي احاطه شده است. در قاره اروپا ساختمان هاي پيرامون فضاي بازار، تقريبا هم ارتفاع بوده و طبقه همكف اين ساختمان ها بوسيله راهروي مسقفي كه بر روي خيابان ها كشيده شده و در تمامي اضلاع ميدان تداوم داشت، يكنواخت و هم شكل بود. خيابان تجاري در شهرهاي از پيش طراحي شده كمتر به چشم مي خورد و در باستيدها اصولا وجود خارجي و نه خيابان هاي تجاري، هيچ يك از اين توصيفات دقيق پيروي نكرده اند. هيچ دو طرفي مشابه نبوده و هر يك خصوصيات فضايي خاص خود را دارا بودند.

در چند نمونه از شهرهاي رومي مبدا ديده شده كه فضاي تجاري در محل فوروم قديم ايجاد شده است. اما معمولا علت موقعيت فضاي تجاري مركزيت آن در روستايي بود كه رشد كرده و به تدريج به شهر تبديل شده بود. در شهرهايي كه به صورت طبيعي در اثر رشد دهكده هاي پيشين و يا مراكز دادوستد و غيره بوجود آمده اند، از آنجايي كه تردد عامل حياتي رشد شهر محسوب مي شود، خيابان اصلي شهر به صورت طبيعي به ميدان بازار تبديل مي شود. خيابان تجاري در تمامي كشورهاي اروپايي متداول بوده و احتمالا بهترين نمونه هاي آن در آلمان، اتريش و سوئيس هستند.مكان منطقي ديگر براي توسعه تجارت بالافاصله پس از ورود به شهر و در كنار دروازه بود. هرچند اين نوع اخير بازار در شهرهاي قرون وسطايي در كمتر موردي به مهم ترين بازار شهر تبديل شد( موريس،1384: 107-109).بازارهاي شرقي سرپوشيده ي اصفهان، قاهره و سمرقند كه مجموعه هاي وسيع و پيچيده با كاربريهاي متنوع تجاري و خدماتي بودند، نزديك ترين نمونه ها به مراكز خدماتي امروزي دوران ماقبل مدرن هستند(نادري، 1386).

[1] . forum

[2] . trajan

[3] . teberma